ESKİ ÇANKIRI EVLERİ     

Kent Merkezinde Çankırı Kalesinin eteklerinde bulunan ve Kentsel Sit Alanı adı ile korumaya alınan tarihi dokuda yoğun olarak bulunmaktadır.Dar sokaklara sıra sıra dizili bulunan Çankırı Evleri ahşap,kerpiç ve bağdadi tekniği ile genellikle iki katlı inşa edilmiştir.Eski sokaklardaki evler ziyaret edenler tarafından ilgiyle gezilmekte ve Çankırı Turizmi için  büyük bir potansiyel olarak göze çarpmaktadır.    

Çankırı Evlerinin Genel Özellikleri:  Eski Çankırı evleri çok az farklılıklarla Türk Evi'nin bütün özelliklerini göstermektedir. Bazı bölgelerde olduğu gibi zengin bir çeşitlilik sergilememektedir. Bunu,  özellikle ekonomik yapısına bağlamak mümkündür.  Bölgenin jeolojik yapısı da bu konuda etkili olmuş olabilir.

Çankırı Evleri genelde iki katlıdır. Birinci kat ara kattır ve kışlık olarak kullanıl -maktadır.Burası günlük hayatın geçtiği  yerdir. Plan yapılırken de buna dikkat edilmiş olup sade ve kullanışlıdır.Yemek yapma, yeme ve oturma için düşünül -müştür. İkinci katlar ise manzaralı ve gösterişlidir. Bu katlar daha çok yazın ve misafir için kullanılmaktadır.

         İkinci katlarda her evin bir "Başoda"sı vardır. Bu odalar diğerlerine göre daha geniş ve ahşap işleme tekniğinin güzel örneklerini sergiler. Başodalarda şahniş adı verilen yükseltiler bulunmakta olup bunlar, birinci katın üzerine çıkma yapılarak oluşturul­muştur. Başodaların tavanları göbekli ve çoğunlukla kök boya kullanılarak bezenmiştir. Odalarda oturmak için sedirler veya makat denilen tahta sedirler yapılmıştır. Her odada yüklük adı verilen tahta dolaplar vardır. Bu dolaplardan bir tanesi gusülhane olarak kullanılmaktadır. Odanın en önemli yeri ocaklığıdır. Ocaklıklar, yörede çokça bulunan alçıdan yapılmıştır. Kenarlarında lamba veya   mum koymak için şinanay adı verilen yerler yapılmıştır. Dolapların kenarlarında ise terece denilen ahşaptan küçük gözler bulunmaktadır.

Evlerin su basmanı ekseriya kesme taştandır. Duvarlar ise ahşap çatkı arası kerpiç dolgu olarak yapılmıştır. Yörede buna “yeydene” denilmektedir. Duvar yüzeyleri, yörede çokça bulunan alçı ve toprak, kireç karışımı ile sıvanmıştır. İkinci katlar sokağa yada avluya çıkma yapılarak genişletilmiştir.    Çankırı'da evler genelde arsanın şekline göre biçimlenmiştir. Cepheler güneye bakmakta olup kuzey yönleri sağırdır. Yamaçlara doğru sıralanan evler birbirlerinin manzarasını kapatmamaktadır.

Her evin avlusunda ağaç bulunduğu için tabiatla içice bir hayat söz konusudur. Çatılar,  mahallinde imal edilen oluklu kiremitlerle kaplıdır. Çok sayıda pencere açmaktan çekinilmiştir. Bunun sebebi ise yörede uzun ve sert geçen kışlar olmalıdır.

Mevcut evler en az yüzyıllık evlerdir. Tarihlemek gerekirse bugün ayakta kalabilenler 18. yüzyıl ile 19. yüzyılda yapılmıştır. Evlerin en eski örnekleri açık sofalıdır. Daha sonraları orta sofalı yapılmaya başlanmış, özellikle birinci katta olan orta sofaların güney cepheleri kapatılarak kapalı sofalar meydana getirilmiştir.  Cumhuriyet Döneminde yapılan evlerde kışlık ara katlar ikinci katın özelliklerini taşımaya başlamıştır.

İnşaatlarda çevre köylerden getirilen ahşap malzemeler belli oranlarda kullanılmıştır. Evler, mahalli ustalar veya bizzat ev sahibi tarafından inşa edilmiştir. Çankırı'nın jeolojik konumundan kaynaklanan arsa sıkıntısı sebebiyle evler adeta birbirine kenetlenmiştir. Birinci derecede deprem kuşağı olması, bu tür bir mecburiyet doğurmuştur.

Avlu kapıları çift kanatlı olup çatal kapı olarak isimlendirilir. Kapı tokmakları kendine özgü ve yerli ustalarca imal edilmiştir. Ev sahibinin mesleğine göre farklılıklar arz etmekte­dir. Kapıların arkasında bulunan küçük çanlar, kapıların açılmasıyla birlikte çalarak ev sakinlerini haberdar etmektedir.

Bitişik nizamlı evler, küçük aralıklarda çıkmaz sokaklar meydana getirmiştir. Sokaklar dar ve Arnavut kaldırımı denilen moloz taşlarla kaplıdır. Bütün sokaklar caminin veya iş merkezinin olduğu imaret veya arastaya çıkmaktadır.

Birçok eski ev,  sonradan gördükleri onarım ve tadilatlar sonucu orijinal özelliklerini kaybetmiştir.

Çankırı evlerinin genel özelliklerinden bahsettikten sonra tipik özellik arz eden “Coşkaralar Evi”ni tanıtarak bu bölümü bitirmek istiyoruz.